ISTORIA MSZANY DOLNEJ

 

MSZANA DOLNA – miasto liczące ok. 8 tys. mieszkańców usytuowane między pasmami górskimi Beskidu Wyspowego, Gorców oraz Beskidu Makowskiego.

Miasto powstało na początku XIV w. Rodowód miasta obrazuje jego herb. Trzy żółte mitry na białym tle są symbolem początkowej przynależności miasta do dóbr Cystersów ze Szczyrzyca.

Fragment muru w kolorze czerwonym na niebieskim tle ukazuje umocnienia, niezależnie od naturalnych fos, jakimi były rzeki.

Baranek symbolizuje szeroko rozpowszechnioną wówczas w tym regionie w gospodarkę pasterską, natomiast piastowski orzeł jest dowodem na to, że Mszana Dolna była majątkiem królewskim.

Najstarszy zachowany dokument na temat Mszany Dolnej pochodzący z 1254 roku wymienia małe osiedle nad potokiem ”Mschena”. Prawdopodobnie nazwa miasta pochodzi od pokrytych mchem kamieni i brzegów potoku.

Wieś na prawie polskim założyli Cystersi w 1308 roku. W 1325 roku wybudowano w Mszanie pierwszy kościół. W 1345 roku Kazimierz Wielki przekazał tutejsze sołectwo Mikołajowi Braciejowi. Fundatorami następnego kościoła w 1445 r. Byli Pieniążkowie.

Przez Mszanę przewożono z Polski na Węgry ołów, srebro, siarkę, a przywożono wino, sukno, suszone śliwki. W Mszanie jak również w okolicy wytwarzano wyroby z drewna, papier, potaż, szkło i piwo. W regionie znanych było wiele browarów mi.in. w Kasince Małej,  Kasinie Wielkiej, Szczyrzycu oraz Skrzydlnej.

W XV i XVI w. Na obszarze dzisiejszego miasta znajdowały się dwie osady: osada Królewska Góra (Mieścisko)  w okolicy obecnego rynku oraz osada Mszana nad rzeką Mszanką.

Mszana Dolna wraz z miejscowościami Słomka i Glisne wchodziła w skład starostwa niegrodowego nowotarskiego. Pomimo cotygodniowych jarmarków i typowej zabudowy z rynkiem, Mszana przez całe stulecia nie mogła doczekać się na przyznanie praw miejskich.

W XVI w. starosta nowotarski Prokop Pieniążek założył w Mszanie folwark, który obejmował pastwisko, młyn oraz karczmę. Ostatnim właścicielem dworu w Mszanie Dolnej był hrabia Henryk Krasiński.

Wiek XIX to okres rozwoju Mszany Dolnej.  W 1880 roku znajdował się na tym terenie tartak parowy, firma produkująca meble gięte, fabryka konserw rybnych oraz wytwórnia nawozów z mielonych kości. W 1883 roku na teren Mszany Dolnej przeniesiono ze Skrzydlnej Sąd Powiatowy wraz z aresztem. Mszana Dolna stała się jedną z istotniejszych stacji na linii kolejowej z Chabówki do Nowego Sącza. Funkcjonował tu przytułek dla ubogich oraz apteka.

Lata międzywojenne to okres rozwoju rzemiosła. W tym okresie powstał kamieniołom i cegielnia.

Zwrócono po raz pierwszy uwagę na letniskowe i klimatyczne walory miejscowości.

Neogotycki kościół parafialny w centrum Mszany Dolnej zbudowano w latach 1891-1901. Ścianę nawy głównej zdobi obraz Zaśnięcia Matki Boskiej, z pozłacanym tłem, namalowany na desce na początku XVI w. Autorem polichromii kościoła był w 1921 roku Julian Makarewicz. Przy wejściu do świątyni stoi kamienna kropielnica z 1698 roku, a na plebani można obejrzeć obraz św. Augustyna z XVIII w.

W okresie II wojny światowej rozwinęła się w tym regionie akcja tajnego nauczania. Znane oddziały partyzanckie w tym regionie to ”Lech” – zgrupowanie Władysława Szczypki oraz oddział partyzancki AK ”Zawisza”.

 

 

1 lipca 1952 roku spełniło się marzenie mieszkańców Mszany Dolnej, gdyż właśnie w tym roku nadano tej miejscowości prawa miejskie. Od tego czasu odznaczono duży rozwój w tym regionie.

Mszana Dolna dzisiaj – to królestwo mieszkających „za górami” (ściślej za Gorcami) – ZAGÓRZAN. Warunki terenowe i brak dogodnej komunikacji z Podhalem spowodowały, iż w tym regionie ukształtowała się grupa etnograficzna o odrębnej gwarze i  kulturze, licząca ok. 40 tys. osób. Kulturę Zagórzan podtrzymują dziś zespoły regionalne: „Kasinianie” i „Zagórzanie” z Kasiny Wielkiej, „Olszawianie” z Olszówki koło Raby Niżnej oraz „Lubomierzanie” z Lubomierza.

 

 

Mszana Dolna dzisiaj – to również miejsce, które prężnie rozwija się pod względem gospodarczym i turystycznym. W mieście znajdują się duże zakłady produkcyjne oraz wiele firm prywatnych. Pensjonaty i restauracje na terenie miasta zapewniają turystom profesjonalną bazę noclegową i wypoczynkową.